Istorijski arhiv u Zaječaru osnovan je prema naredbi Vlade i Ministarstva prosvete 1948. godine kao Arhivsko središte u Zaječaru i obuhvatao je područje devet srezova. Danas je to međuopštinski arhiv koji pokriva teritoriju Grada Zaječara i opština Knjaževac i Boljevac. U depoima se nalazi preko 3000 dužnih metara arhivske građe razvrstanih u 485 fondova i zbirki dokumenata. 11 arhivskih fondova proglašeno je arhivskom građom od izuzetnog značaja a arhivska biblioteka, sa preko 10.000 knjiga, u grupu pokretnih dobara od izuzetnog značaja.
Radi bolje zaštite nepokretnog kulturnog dobra, ovaj Arhiv, konkurisao je kod Ministarstva kulture sa 7 projekata. Jedan se upravo odnosi na zaštitu arhivske gradje.
